Article
VOC is VOC
Gideon Boie & Matthias Pauwels
2006, HTV De Ijsberg
Teun Castelein
Een bijzonder nummer van HTV De Ijsberg over de hedendaagse manifestaties van het koloniale verleden in Nederland naar aanleiding van de uitspraken van minister-president J.-P. Balkenende over de nood aan een vernieuwde VOC-mentaliteit. De gastredactie gebeurde door BAVO (Gideon Boie en Matthias Pauwels).
—
Editoriaal
De grote Franse dichter Mallarmé zei ooit eens: “Er ontbreekt een heden”. Deze woorden waren van toepassing op de jaren na 1880, maar gelden ook voor het begin van de twintigste eeuw. Er is geen gedachte meer over de tijd. Overmorgen is abstract en eergisteren onbegrijpelijk. We spreken niet meer over tijd. Die zijn we kwijt. We spreken over mentaliteit. De mentaliteit uit de verbeelding van Balkenende. Er ontbreekt weliswaar een heden en een toekomst in Nederland, maar een VOC mentaliteit kunnen we missen als kiespijn.
Het VOC verleden dat niet in de officiële Nederlandse canon terechtkwam was het rampzalige faillissement van de compagnie. De late VOC mentaliteit werd gekenmerkt door fraude en corrupt mismanagement. Dit klein Hollandse drama is door onze historici nauwkeurig in de doofpot gestopt. Nu onze minister president het deksel lichtjes optilde komen de onwelriekende dampen de kunstenaar tegemoet. Genoeg om zijn verbeelding te prikkelen. In de verbeelding van de kunstenaar zien we de opengesperde muil van het VOC geweld dat even oorspronkelijk is als de ontvankelijkheid voor wat gebeurt is. We dienen echter goed te beseffen: De verbeelding is natuurlijk altijd al fantasmatisch bewerkt. De verbeelding van de kunstenaar ontkent altijd al wat zich zintuiglijk aandient om het om te vormen tot een irreële sublieme kunst. Ze herinnert ons eerst en vooral aan de wreedheid van onze eigen verbeelding. Deze wreedheid, die uiteindelijk niets anders is dan de wreedheid van de menselijke vrijheid, is de voorwaarde voor de totstandkoming van wat we ‘realiteit’ noemen, maar blijft daarin noodzakelijk verborgen. Zodra deze ‘realiteit’ wordt gekleurd door de heldhaftige historie van de VOC is er alles aan gelegen om de zoete verblinding van de schone kunst dit huzarenstukje te actualiseren. De kunst kan de liberale burger een indruk geven van onze onwerkelijke VOC vrijheid. Zodra Balkenende ons meegeeft slechts te leven om onze absolute vrijheid te realiseren, is elke zorg om het eigen leven misplaatst en zelfs verdacht geworden. Haar doel is de bestaande ordening van Nederland tot niets te herleiden zodat vanuit dit niets de mens de volle vrijheid toevalt. En tegenover dit liberale niets, dat de voorwaarde is voor vrijheid, telt al het andere even niet meer. Een ander woord voor deze vrijheid is terreur. Uiteraard wil Jan Peter geen bloed laten vloeien. Dat is ongepast en keurig uitbesteed aan de terreur van de media. De VOC maatschappij biedt de burger producten en identificatiemodellen aan waaraan zijn verlangen naar verspilling en exces kan bevredigen. Het product kunst is het ultieme verspillingsobject. Het is een metaconsumptieartikel. Als object dat nergens toe dient functioneert het als schijnvoorstelling waar de burger in de realiteit voor terugschrikt. Als de media onophoudelijk inspelen op de fascinatie voor het kwaadaardige toegedekt met een of andere positieve boodschap dan weten we hoe de VOC vlag erbij hangt. Het kwaad wordt ofwel uitgeschakeld ofwel gepresenteerd als een noodzakelijk kwaad (“onze jongens in Uruzgan”) dat wordt aangewend voor de goede zaak.
Kortom: laten we VOC kunst maken! Voor de goede zaak.
—
“Ik begrijp niet waarom u hier zo negatief en vervelend over doet. (…) Laten we blij zijn met elkaar! Laten wij optimistisch zijn! Laten we zeggen: Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit, over grenzen heen kijken, dynamiek! Toch?” — Jan-Peter Balkenende in de Algemene beschouwingen (28 september 2006)
—
Inhoudstafel
Editorial 01
Still from Calm – Raymond Taudin-Chabot 01
Teun Castelijn 01
„Freedomism Chart“ – Nicoline van Harskamp 02
Reportage: singing the skylines – Allard van Hoorn 02
Interview: Nicoline van Harskamp -Maartje Fliervoet 03
Fredie Beckmans 04
Trots zijn op Nederland – Beterweter 04
Stills from Forever – Julika Rudelius 05
Het vullen van lege harten en volle zakken – Niels ten Oever 05
De koloniale gedachten van de minister -president – BAVO 06
Interview: Charles Esche – Robin Brouwer 08
Teun Castelijn 09
Verenigde Europese Companie – Martin de La Fin 09
Nieuw West; de Frontier van Amsterdam – Merijn Oudenampsen 10
Hendrik Jan Grievink 11
Blowing soap bubbles – Karin Bos 11
Exploration – Marjolijn Dijkman 12
Interview: Deborah Wolf (Campert) – Robin Brouwer 14
Memory.nl – Karin Bos 15
us/them, Interview: urban resort en het voormalige Volkskrantgebouw – Lies en Luus 15
Call Me – Arnoud Holleman 17 / 18
Free information 24
Categories: Art
Type: Article
