Article
When productive city meets ring culture
Gideon Boie
12/2023, A+
Beeld: Laurian Ghinitoiu
Een nieuwe skyline tekent zich af langs de Bergensesteenweg ter hoogte van Brusselse ring. NovaCity 1 is een compact woonwerkcomplex met betaalbare woningen op een dubbelhoge plint met werkplaatsen en handelszaken. Het gewestelijke ontwikkelingsbedrijf citydev.brussels gaf de opdracht voor de ontwikkeling aan Kairos nv in samenwerking met architecten &Bogdan en DDS+. De combinatie van wonen met een bedrijvenzone staat symbool voor de toekomst van de productieve stad.
Met een gevelbekleding van groenige golfplaten op een betonnen structuur zet NovaCity 1 de toon voor een innovatief bouwprogramma in een postindustriële context. De plint van het gebouw vormt een KMO-zone met zestien werkplaatsen en vijf handelszaken met bijhorende huurwoningen. Op de plint staan vier woonblokken (A tot D) van afwisselend vier en drie verdiepingen plus een kleine woontoren van (blok E) zes bouwlagen. Alles samen gaat het om 63 wooneenheden. De grote overspanning nodig voor de handelszaken en werkplaatsen bepaalden de maatvoering van zes bij zes meter voor de bovenliggende woonblokken.
De opvallende gaanderijen op het dakterras vormen de circulatieruimte van de woonblokken. De ruime maatvoering van de gaanderijen maakt ze tegelijk nuttig als gemeenschappelijke ruimte én terras voor de woningen op de tweede verdieping. De dakterrassen zijn opgedeeld in private tuinen omheind met metalen hekwerk. Zo functioneert ook het dak van de woonblok B en D als private tuinen bij de hoogste verdieping van blok A en C. De gemeenschappelijke tuin is beperkt tot de moestuin met glazen serre in het centrale deel en speeltuin onder de woontoren. Onder de gaanderijen zijn fietsenrekken voorzien.
Het driehoekige terrein wordt gevuld door het rechthoekige complex met woningen en handelszaken en parallel een laag gebouw met werkplaatsen. Een logistieke straat in een lus zorgt voor de bevoorrading van bedrijven en winkels. De etalages en inkomhallen voor de woningen worden bediend met een wandelstraat aan de noordzijde en functioneert zo als voorgevel van het complex. De wandelstraat krijgt zonlicht door de dwars geplaatste woonblokken. De wandelstraat grenst aan een braakliggend terrein waar NovaCity 2 gepland is, een ontwikkeling door Eiffage en Polo Architecten goed voor 112 woningen met enkele winkels en een wijkantenne.
De locatie van NovaCity 1 ligt pal aan het nieuwe station Anderlecht op de spoorlijn Brussel-Gent. De verticale stapeling van wonen en werken komt goed uit met het oog op de treinberm, een metershoge betonnen muur die dwars door het stedelijke landschap klieft. De schaalsprong maakt dat de woningen uitkijken over de sporen en stadsomgeving. Ook de plaatsing van de KMO-zone is een handige oplossing voor de doodse keermuur. De nabijheid van het station is praktisch voor de bereikbaarheid van NovaCity, al biedt het station weinig stedelijke kwaliteit, het gaat eerder om een toegankelijk perron.
De introductie van productieve activiteiten binnen een woonomgeving past bij de dubbele kernopdracht van de regionale ontwikkelingsmaatschappij citydev.brussels, deze ligt in stadsvernieuwing en economische ontwikkeling. Hiermee vormt NovaCity 1 een wereld van verschil met het naastgelegen complex van de Anderlechtse Haard nauwelijks 10 jaar geleden gebouwd door GOMB, de voorloper van citydev.brussels. Het sociale huisvestingscomplex wordt gekenmerkt door mono-functionaliteit. Het gebrek aan ontsluiting en voorzieningen zorgt voor een zee van geparkeerde auto’s rond de bouwblokken.
NovaCity belichaamt de nieuwe cultuur van corporate governance binnen citydev.brussels. NovaCity bevat helemaal geen sociale woningen, maar wel de zogenaamde geconventioneerde woningen die verkocht worden onder voorwaarden. Zo moet de woning functioneren als eerste woning en hoofdverblijfplaats voor minstens 20 jaar. De kopers worden ook onderworpen aan een maximale inkomensgrens en belastingplicht in België. De opdracht werd hiertoe gegund binnen een Design and Build aan ontwikkelaar Kairos nv, een vastgoeddochter van de Koninklijke BAM Groep op basis van het ontwerp opgemaakt door &Bogdan en DDS+.
Het masterplan opgemaakt door BUUR + Sweco bedacht NovaCity 1 en 2 als een aaneensluitende stedelijke ruimte. Zo wordt NovaCity 1 uitgevoerd zonder parkeerplaatsen, het doet hiervoor beroep op de toekomstige ondergrondse parking van NovaCity 2. In de tussentijd krijgen de eigenaars gratis toegang tot de transitparking Ceria-Coovi aan de oprit van de Brusselse ring, dat ligt op 5 minuutjes wandelen naast het gelijknamige metrostation. Het grote mobiliteitsaanbod is een troef, al laat de dominantie van de auto in Brussel zich goed merken in deze zuidelijke periferie van het Brusselse gewest.
De omgeving van de Bergensesteenweg vormt een onsamenhangende soep van bedrijventerreinen, slaapwijken en vaak leegstaande loodsen. De evacuatie van bedrijvigheid uit de stad zorgt voor problemen van verkeerscongestie, sociale disintegratie en stedelijke versnippering. De vele bouwprojecten die momenteel in de buurt gaande zijn, dragen hier voorlopig slechts aan bij. NovaCity vormt in deze context een eenzaam antwoord om terug bedrijvigheid te introduceren in de stad, of preciezer gezegd: het injecteert stedelijke kwaliteit in een omgeving getekend door ringcultuur en steenwegarchitectuur.
Gepubliceerd in het themanummer ‘Brussels Architecture Prize’: Gideon Boie, ‘When productive city meets ring culture’, A+ Architecture in Belgium, 305 (december 2023 – januari 2024), 28-32.
—
Tags: Brussels
Categories: Architecture
Type: Article