Article
Geef ruïnes terug aan de natuur
Gideon Boie en Roel De Ridder
22/03/2014, Architectuurwijzer
Image: Franky Larouselle
De aanslepende ontwikkelingsplannen rond Blondeswinning in Grote-Spouwen is een klein detail in de ruimtelijke relance van Limburg. Maar het is wel betekenisvol. De afgelegen hoeve blijft zonder de imposante onderstutting geen minuut recht staan. Maar aan ambitie ontbreekt het niet. De huisvestingsmaatschappij Cordium presenteerde een schoon project waarin het bouwval omgevormd wordt tot een sociaal wooncomplex.
Nu blijkt dat de huisvestingsmaatschappij haar plannen voor Blondeswinning aan niemand verkocht krijgt. En met reden: wie kan verantwoorden dat de kostprijs voor een sociale woning uitstijgt tot een slordige 300.000 euro? Overheidssubsidie dienen toch niet als stutwerk voor een weinig doordacht ontwikkelingsproject.
De eerste vraag is: waarom sociale woningen op deze godverlaten plek? Het leven in Grote-Spouwen wordt getekend door haar beperkte voorzieningsgraad en bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Stad Bilzen wil het graag zo houden. De pastorale kwaliteiten van Haspengouw zijn een uniek attractiemiddel voor rustzoekende woonconsumenten en weekendtoeristen.
Een meer pertinente vraag is: waarom vasthouden aan een armzalig bouwval? Herbestemming is geen toverwoord. Ontwikkeling is de enige manier om erfgoed te behouden, wordt vaak gezegd. Maar van een leefbaar ontwikkelingsplan blijft weinig overeind binnen de eisen van monumentenzorg en de al even strenge eisen van sociale huisvesting.
Blondeswinning toont dat er grenzen zijn aan het ongebreidelde ontwikkelingsgeloof in Vlaanderen. Maak alle ruimte productief! De slogan werd getoeterd op een Biënnale in het verre Venetië en in koor herhaald op de Dag van de Architectuur in Vlaanderen. Laat elk landschap bloeien! Maar ontwikkeling door wie, om wat te doen en tegen welke prijs?
Het drama van Blondeswinning ligt niet in de hoeve zelf, maar in de echo van holle slogans in de pastorale context van Grote-Spouwen. Iedereen is eens dat de grootste troef van Haspengouw ligt in haar charmante, vredige en glooiende landschap. De bloeiende fruitbomen zijn beeldbepalend en sterke industriële poot – heel zeker. Maar voor het overige is vooral de lage ontwikkelingsgraad kenmerkend voor Haspengouw.
Het teruggeven van niet-productieve elementen aan de natuur is een strategie die in de 19de eeuw geen uitleg behoefde. Op het hoogtepunt van de industriële revolutie trokken tal van schilders naar het platteland om het verval des leven te bewonderen en in beeld te brengen. En tegenwoordig beschikt de Anglicaanse Kerk nog steeds over een protocol om overbodige kerkgebouwen over te geven aan de tand des tijds.
Op dezelfde manier past het teruggeven van Blondeswinning aan de natuur naast de ambitieuze actieplannen van Limburg in het kwadraat. Het vredige verval van het platteland is het ideaal complement van het stedelijke gebied in Centraal-Limburg. Te midden van de drukte vormt de bouwvallige Winning een herinnering aan een uiterst vitaal en productief, maar breekbaar boerenverleden.
Blondeswinning staat niet alleen. Overal in Spouwen komen de vierkanthoeven leeg te staan nu de boeren ermee ophouden en hun zonen en dochters wegtrekken. Geruisloos worden de hoeven overgenomen voor verblijffuncties. Maar de nieuwe bewoners en toeristen nemen de sociale crisis op het platteland niet weg. Is het dan niet gerechtvaardigd om ten minste één van de meest karakteristieke hoeven te conserveren in haar verval ?
Gepubliceerd in Het Belang van Limburg, zaterdag 22 en zondag 23 maart 2014, p. 14. Ook gepubliceerd in Ruimteregie in Limburg (Architectuurwijzer, 2014).
*
Beeld: Franky Larouselle
—
Categories: Architecture
Type: Article