Article
Playboy-fantasie valt tegen
Gideon Boie
18/12/2020, De Standaard
Image: Cinéma Jolia
Hugh Hefner gebruikte zijn iconische ronde bed als kantoor. De afgelopen maanden zijn we allemaal wat op de Playboy-oprichter gaan lijken, schrijft Gideon Boie, maar spannender is ons leven er niet op geworden.
Nu stemmen opgaan om scholen na de kerstvakantie langer dicht te houden, moeten we eens nadenken over de private woning. Scholen worden niet zozeer gesloten omdat ze de grootste broedhaard voor het coronavirus vormen, wel om het maatschappelijke verkeer errond stil te leggen. ‘Scholen sluiten houdt mensen thuis’, stelde immunoloog Hans-Willem Snoeck deze week in Terzake.
De betekenis van de woning is tijdens de coronapandemie drastisch veranderd. Jarenlang was de private woning een plaats van zalige rust, waar de heer des huizes zich terug trok na een dag labeur in de fabriek of op kantoor. Vandaag is de woning het zenuwcentrum voor het werken, leren, ontspannen, winkelen, studeren, vergaderen, socialiseren en actievoeren. Terwijl de woning zich opent naar de wereld, klapt de hele wereld toe op het huishouden.
Geen wonder dat de tweede lockdown de bevolking een claustrofobisch gevoel geeft. We breken massaal uit de beklemming van de woning. Wandelen, joggen en fietsen is de favoriete recreatie tijdens de pandemie. Een dagje terug op kantoor voelt als een bevrijding, de file nemen we er graag bij. Een bezoek aan het museum is een verademing, al duurt het maar een uurtje. Om nog maar te zwijgen over de clandestiene lockdownfeestjes, ondanks dreigende drones.
Hedendaagse kluizenaar
Thuiswerk werd tijdens de pandemie tot norm verheven, maar dat zat er al lang aan te komen. Architectuurhistorica Beatriz Colomina verwees naar het iconische beeld van Hugh Hefner, die werkte vanuit zijn ronde bed in de Playboy Mansion in Los Angeles. Het bed was een heuse controlekamer van waaruit de ‘hedendaagse kluizenaar’ – zo noemde Hefner zichzelf – van alles en nog wat regelde. Niet in maatpak, maar in kamerjas met pantoffels.
Vandaag is iedereen een beetje playboy, al is de sfeer van decadentie verdwenen. Thuiswerk is een ethische plicht in coronatijd. Werken vanuit bed – het elementaire deeltje van de private woning – kwam goed uit met het oog op de volksgezondheid. Sjofele kledij vormt geen obstakel meer. Thuiswerk maakt het mogelijk om ook tijdens een lockdown de economie te laten draaien, onderwijs te garanderen, cultuur aan te beiden, vrienden te ontmoeten en wat nog allemaal meer.
Nu blijkt de fantasie van de playboy helemaal niet zo spannend te zijn, het is eerder een kwelling. De (on)vrijwillige kluizenaar is deel van een kapitalistisch systeem waarin elke minuut opgebruikt wordt voor productie en consumptie, schreef Colomina lang vóór er sprake was van covid-19. In haar visie werd internet speciaal ontworpen om de private sfeer deel te maken van het productieve leven. Thuiswerk bevrijdt ons van verplaatsingen, maar niet van stress, depressie en geweld.
Pik zelf je pakje op
Dat is niet het enige probleem. In de achtergrond van de iconische zwart-witfoto van Magnum-fotograaf Burt Glinn zien we een huisdienaar die Hefner in bed bedient. Die man – niet toevallig met donkere huidskleur – zit wél strak in het pak om zijn job uit te oefenen. De parallel met onze coronatijd ligt voor de hand, nu thuiswerkers een beroep kunnen doen op leveranciers, die om de vijf minuten aanbellen met pakketjes en klaargemaakte maaltijden. Niet dat de corona-playboy het makkelijk heeft. Ook hij moet vol aan de bak. Leven en werken combineren is één ding, maar tijdens de lockdown komen er nog eens huishoudelijke taken, thuisonderwijs en opvang bij. Al die zorgtaken bij de vrouw neerleggen, is niet meer aan de orde.
De vraag is hoe we het woonvraagstuk moeten oplossen in tijden van corona. Het valt te betwijfelen of uitbreiden een oplossing is, want de druk op de privéwoning manifesteert zich evengoed in de verkaveling. Een interessant voorstel kwam van Vlaams Bouwmeester Erik Wieërs, die corona als extra motivatie zag voor collectief wonen: hou de private wooneenheden – noem het bubbels – netjes uit elkaar, en verbind ze met een zone voor gemeenschappelijke voorzieningen, zodat vervreemding niet helemaal toeslaat.
De uitdaging is tegelijk om meer ruimte te maken voor het moderne ‘huispersoneel’. Want om ons coronaveilig bestaan te faciliteren, mogen we niet zo egoïstisch zijn als Hefner. Een goed begin ligt in de organisatie van distributiepunten per wijk. Lokale productiecentra opzetten zou nog beter zijn. Zo kunnen we de bewegingen van pakketdiensten minimaliseren. En, de wandeling naar het distributiepunt vormt een goed alibi voor de thuiswerker om nog eens uit z’n kot te komen.
Gideon Boie, “Playboy-fantasie valt tegen”, De Standaard, 18 December 2020, 33. Link: https://www.standaard.be/cnt/dmf20201217_98103669
—
Tags: Corona, Vlaams Bouwmeester
Categories: Architecture
Type: Article
