Article
Blijf van mijn verkaveling
Gideon Boie
28/04/2018, De Standaard
Beeld: Iwert Bernakiewicz
Hoe de betonstop snel verzandt in een denkstop op stedelijke duurzaamheid – dat is wat een proefproject in Zolder toont. Een tijdelijke camping in een doorsnee woonwijk was bedoeld als alternatief ruimtegebruik. De vraag is hoe we minder ruimte kunnen verkwisten in ons verkavelingslandje. Een caravannetje werd alvast in de wijk geposteerd als symbool voor een participatief ontwerpproces.
Het project was een resultaat van de open ideeënwedstrijd ‘Maak de straat’ uitgeschreven in oktober 2016 door Architectuurwijzer vzw en Universiteit Hasselt. Een jury samengesteld uit lokale betrokkenen en experts koos het voorstel ‘Zolder zomert’ van architecten Burobill. In plaats van de obligate speelstraten tekenden zij een tijdelijke camping uit. Het juryverslag (gepubliceerd 13/02/2017) loofde “het mobiliserend karakter van de inzending, de vele mogelijke allianties tussen bewoners, verenigingen en organisaties.”
Dat was allemaal buiten de waard gerekend. De lokale buurtvereniging van de Blauwe Wijk mobiliseerde jan en alleman om de eerste workshop (20 april) onmogelijk te maken. Niet minder dan 100 mensen maakten fysiek duidelijk dat de initiatiefnemers beter elders hun tent opslaan. 150 handtekeningen hadden ze onder de arm. De actievoerders overstemden de positieve stemmen van mensen die wél bereid waren tuin en toilet ter beschikking te stellen.
Alle mogelijke bezwaren werden uit de kast gehaald. Het was een bonte mix van oprechte bezorgdheid met groteske om niet te zeggen xenofobe angsten. Hoe blijft onze woning bereikbaar met de auto? Wie waakt over de eigendommen tijdens onze vakantie in het buitenland? Hoe voorkomen we dat het een tentenkamp voor vluchtelingen wordt? Hoort het project niet beter in Brussel thuis? Enzovoorts.
De organisatie gaat niet vrijuit. Enkele buurtbewoners hadden het wervend artikel in de krant (HBVL, 10/04/2017) gelezen als een aankondiging van voldongen feiten. Het probleem reikt echter dieper dan communicatie. Nihil draagvlak is het verbazende resultaat van jaren onderzoek in de wijk. Bewonersbevraging is gezellig tot op het moment dat er een effectief een project op touw gezet wordt. Tegelijk wordt academisch onderzoek wel erg moeilijk als het voor elk proefproject eerst een toelating van buurtbewoners nodig heeft.
Hoe dan ook maakt de protestactie duidelijk dat Zolder Zomert voor de buurtbewoners een ‘cognitieve dissonantie’ vormde. Het voorstel van een tijdelijke camping verstoorde het vredige leven in de verkaveling. De ruimtelijke aanleg met brede asfaltstroken en gemillimeterd gazon is bedoeld om elke binnendringer snel in het vizier te krijgen, schreef Wim Cuyvers ooit. In de protestactie werd niet zozeer een vreemdeling, maar een creatief idee met pek en veren uit de wijk gebonjourd.
De totale verwerping van enig initiatief is opmerkelijk. Actiegroepen reageren gebruikelijk afwijzend vanuit een gemakkelijke sofa. Mensen met creatieve ideeën krijgen de bewijslast toegeschoven. In Zolder kwam het niet eens zo ver: de hele buurt stond paraat om de eerste ontwerpworkshop om elke discussie te verbieden. Bewijzen hoefde niet eens geleverd te worden. Collectief ruimtegebruik is een aanstellerij.
Eén ding zijn de buurtbewoners vergeten. Vroeg of laat zullen we moeten nadenken over de verkaveling. De tijdelijke camping in Zolder was een heel bescheiden aanzet van een discussie die met de zogenaamde ‘betonstop’ door de Vlaamse Regering aangekondigd is. De betonstop betekent in de praktijk werken aan scenario’s voor stedelijke verdichting – niet alleen in de stad, maar vooral in suburbaan Vlaanderen.
De verkavelingssoap in Zolder toont dat Minister-President Geert Bourgeois en Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck nog veel werk aan de winkel hebben. Een tijdelijke camping is blijkbaar ondenkbaar in een doorsnee verkaveling. Hoe zal de lokale gemeenschap reageren als er extra bouwlagen opgelegd worden in de verkaveling? Wat als we in de toekomst net ietsje dichter op elkaar moeten wonen?
Gepubliceerd in De Standaard, 28 april 2017
Tags: Vlaams Bouwmeester
Categories: Urban planning
Type: Article
